روز سیدری چیست؟
روزی که کمی کوتاه‌تر از روز خورشیدی است.
بسیاری از ستاره‌شناسان از روز سیدری برای تعیین زمان استفاده می‌کنند. این روش، شامل اندازه‌گیری سرعت چرخش زمین با استفاده از یک ستاره دور (و نه خورشید) به عنوان نقطه مرجع است. بنابراین، هنگام استفاده از آن، هر ستاره‌ای در آسمان شب در همان نقطه در یک روز سیدری حرکت می‌کند. اگرچه می‌توان زمان سیدری را از هر نقطه‌ای از زمین محاسبه کرد، اما ستاره‌شناسان سیستم‌هایی را توسعه داده‌اند که انجام محاسبات را راحت‌تر کرده‌اند. در مقاله یوفایندر، با روز سیدری آشنا می‌شویم.
نسبت زمان سیدری و خورشیدی
به طور کلی، روز همان زمان لازم برای چرخش یک جرم آسمانی بر محور خود است؛ برای مثال، دوره چرخش زمین. در این بین، روز سیدری زمان لازم برای چرخش زمین نسبت به پس‌زمینه ستارگان می‌باشد، یعنی زمان بین دو گذر مشاهده شده یک ستاره بر روی یک نصف النهار طول جغرافیایی. اما روز خورشیدی زمان بین دو عبور متوالی خورشید از یک نصف النهار است.
از آنجایی که حرکت مداری زمین باعث می‌شود که خورشید هر روز کمی نسبت به ستارگان و سمت شرق حرکت کند، روز خورشیدی کمی طولانی‌تر از روز سیدری است. به طور دقیق، میانگین روز خورشیدی 24 ساعت و 3 دقیقه و 56.555 ثانیه می‌باشد و معمولا روز سیدری بر حسب زمان خورشیدی بیان می‌شود که 23 ساعت و 56 دقیقه و 4 ثانیه است. توجه داشته باشید که در اینجا، میانگین روز خورشیدی مقدار متوسط آن می‌باشد که با تغییر سرعت زمین در مدارش، طول آن در طول سال کمی تغییر می‌کند.
همانطور که می‌دانید، هم در نجوم و هم در زندگی شهری، روز خورشیدی واحد اساسی زمان است که از نیمه شب شروع می‌شود و تا 24 ساعت در نیمه شب آینده ادامه دارد. این روز معمولا به دو مجموعه 12 ساعته تقسیم می‌شود که همین امر، زمان‌سنجی را راحت‌تر می‌کند. در واقع، از نیمه شب تا ظهر به عنوان “am/ante meridiem” و از ظهر تا نیمه شب به عنوان “post meridiem/pm” در نظر گرفته می‌شود.
بررسی حرکت ستارگان با زمان سیدری
هر روز سیدری زمانی شروع می‌شود که خورشید در اعتدال بهاری قرار دارد و از نصف النهار اول که خطی از طول جغرافیایی در لندن است، عبور می‌کند. اعتدال بهاری زمانی اتفاق می‌افتد که خورشید دقیقا بالای خط استوا است و طول روز و شب برابر باشد. این اتفاق در نیمکره شمالی در 20 یا 21 مارس رخ می‌دهد و در نیمکره جنوبی در 22 یا 23 سپتامبر.
با این حال، از هر ستاره‌ای می‌توان برای محاسبه یک روز سیدری که واحد زمان در این نوع منظومه است، استفاده کرد. به عنوان مثال، می‌توان زمانی که یک ستاره خاص در آسمان مستقیما بالای سر ظاهر می‌شود را محاسبه کند. به تعبیر دیگر، یک روز سیدری زمانی است که طول می‌کشد تا آن ستاره دقیقا در روز بعد به طور مستقیم در بالای سر ظاهر شود. از این رو، زمانی که ستاره‌شناسان تلسکوپ‌هایشان را به سمت یک نقطه خاص در آسمان می‌گیریند، این سیستم زمان‌سنجی به آن‌ها کمک می‌کند تا محاسبات دقیق‌تری داشته باشند. علاوه بر این، اخترشناسان از زمان سیدری برای محاسبه سرعت چرخش سیارات دیگر در منظومه شمسی استفاده می‌کنند.
ساعات در یک روز سیدری
در زمان‌سنجی، یک ساعت متشکل از 3600 ثانیه است که اکنون بر حسب تشعشعات ساطع شده از اتم‌های عنصر سزیم در شرایط مشخص تعریف می‌شود. ساعت قبلا به عنوان بیست و چهارمین قسمت از میانگین روز خورشیدی (دوره متوسط چرخش زمین نسبت به خورشید) تعریف می‌شد. در این بین، ساعت سیدری، به عنوان یک بیست و چهارم دوره چرخش زمین نسبت به ستارگان، حدود 10 ثانیه کمتر از ساعت میانگین در زمان خورشیدی بود.
حتی در سیستم‌های قبلی زمان‌سنجی، یک ساعت معادل یک دوازدهم دوره روشنایی یا تاریکی روز بود. بنابراین، طول آن با تغییرات فصلی در طول روز و شب تغییر می‌کرد. جالب است بدانید که شواهدی وجود دارند مبنی بر آنکه تقسیم چرخه روز و شب به 24 دوره از مصر باستان سرچشمه گرفته است.
مقایسه روز سیدری و سینودیک
روز قمری یا سینودیک میانگین زمان لازم برای حرکت یک جرم آسمانی نسبت به خورشید را هنگام مشاهده از زمین اندازه‌گیری می‌کند. جالب است بدانید که بسیاری از تمدن‌ها تقویم‌هایی را بر اساس حالات مختلف ماه ایجاد کردند که این نوع تقویم را تقویم سینودیک یا قمری می‌نامند.
ماه سینودیک زمانی است که طول می‌کشد تا ماه یک چرخه از فازهای قمری خود را کامل کند (ماه نو، هلال در حال افزایش، ربع اول و …)؛ این دوره به عنوان دوره سینودیک ماه نیز شناخته می‌شود. توجه داشته باشید که حدود 29.5 روز طول می‌کشد تا ماه یک چرخه کامل از فازهای قمری خود را طی کند.
در این بین، ستاره شناسان می‌توانند دوره‌های سینودیک سایر سیارات و اجرام آسمانی در منظومه شمسی را نیز محاسبه کنند. به عنوان مثال، دوره سینودی مریخ 780 روز است که طولانی‌ترین دوره در منظومه شمسی است. چراکه مریخ در مسیر مداری خود کندتر از زمین حرکت می‌کند.
ماه سینودیک کمی طولانی‌تر از ماه سیدری است. به تعبیر دیگر، یک ماه سینودی 29 روز و 12 ساعت و 44 دقیقه طول می‌کشد. اما این زمان برای ماه سیدری 27 روز و 7 ساعت و 43 دقیقه است. جالب است بدانید که کلمه “سیدری” از واژه لاتین “sidus” به معنای “ستاره” گرفته شده است. اما ریشه کلمه “سینودیک” واژه یونانی “سینودوس” می‌باشد که به معنای «دیدار، پیوستن به هم یا به هم آمدن» می‌باشد. در واقع، تفاوت این سیستم‌های زمان‌سنجی را از گذشته و از طریق نام‌های آن‌ها، مشخص کرده‌اند.
نگرش انسان امروز به مفاهیمی مانند روز سیدری
در گذشته، زمان با مشاهده ستارگان و ابزارهایی مانند اسطرلاب اندازه‌گیری می‌شد و گذر ستارگان از خطوط مشخص مبنای زمان‌بندی بود. در آغاز دهه 1970، روش‌های اخترشناسی رادیویی مانند تداخل‌سنجی پایه بسیار طولانی (VLBI) و زمان‌بندی تپ‌اختر از ابزارهای قدیمی پیشی گرفتند. همین اتفاقات منجر به تعیین UT1 (میانگین زمان خورشیدی در طول جغرافیایی صفر درجه) و تحولات دیگر شدند. در نتیجه، عموم مردم آشنایی چندانی با مفاهیمی نظیر روز سیدری ندارند و بیشتر از طریق ابزارهای تکنولوژیک، زمان را مشاهده می‌کنند.
