طول و عرض جغرافیایی چیست؟
اگر به کره زمین نگاه کنید، خطوطی را مشاهده می‌کنید که از شرق به غرب و از شمال به جنوب کشیده شده است. خطوطی که از شرق به غرب کشیده می‌شود به عنوان خطوط عرض جغرافیایی و خطوطی که از شمال به جنوب کشیده می‌شود به عنوان خطوط طول جغرافیایی شناخته می‌شوند. در این مقاله از یوفایندر بیشتر با مفهوم طول و عرض جغرافیایی آشنا می‌شویم.
عرض جغرافیایی (Latitude)
فاصله مدار هر مکان تا خط استوا را بر حسب درجه عرض جغرافیایی می‌گویند. فاصله هر مدار با مدار دیگر یک درجه است، اما اکثراً در کره‌ها و نقشه‌های جغرافیایی، فاصله مدارها را 10 درجه در نظر می‌گیرند. عرض جغرافیایی موقعیت شمالی و جنوبی نقطه‌ای روی زمین را نشان می‌دهد. فاصله نقاط مختلف زمین تا صفحه استوا بر حسب درجه را عرض جغرافیایی می‌گویند. خطوط عرض جغرافیایی از صفر درجه در استوا شروع می‌شود و در قطب شمال و جنوب به 90 درجه ختم می‌شود. بنابراین، هر چه مقدار درجه عرض جغرافیایی بیشتر باشد، به قطب شمال یا جنوب نزدیکتر است. هر چیزی در شمال استوا به عنوان نیمکره شمالی و هر آنچه در جنوب استوا به عنوان نیمکره جنوبی شناخته می‌شود.
فاصله بین خطوط عرض جغرافیایی
خطوط عرض جغرافیایی، موازی (Parallel) نامیده می‌شوند و در مجموع 180 درجه عرض جغرافیایی وجود دارد. فاصله بین هر درجه از عرض جغرافیایی حدود 110 کیلومتر است. موازی خطی نامگذاری شده است که همه نقاط را در امتداد یک خط عرض جغرافیایی به هم متصل می‌کند.
نصف النهار اصلی چیست؟
خط طولی که درجه آن صفر است به عنوان نصف النهار اول شناخته می‌شود. با عبور از رویال رصدخانه، گرینویچ، انگلستان، به عنوان نصف النهار گرینویچ نیز شناخته می‌شود و زمین را به دو نیمه مساوی تقسیم می‌کند که به عنوان نیمکره شرقی و نیمکره غربی شناخته می‌شوند.
تصویری از نصف‌النهار اصلی در کره‌ی زمین
خط استوا (Equator)
خط استوا مبدأ عرض جغرافیایی و درجه آن صفر می‌باشد، عرض جغرافیایی نشان دهنده فاصله زاویه‌ای شمال یا جنوب استوا است و مکان‌هایی روی زمین را مشخص می‌کند که از قطب شمال و جنوب فاصله دارند. خط استوا تنها خط عرض جغرافیایی است که یک دایره بزرگ است، تمام خطوط عرض جغرافیایی دیگر دایره‌های کوچکی هستند. این خط از 78.7 درصد آب و 21.3 درصد از خشکی عبور می‌کند و حدود 40075 کیلومتر طول دارد.
خط استوا به دور کره زمین
دایره های قطب شمال و قطب جنوب کجا هستند؟
دایره‌های قطب شمال و قطب جنوب موازی‌های عرض جغرافیایی هستند که تقریباً 66.5 درجه هستند.
طول جغرافیایی (Longitude)
طول جغرافیایی خطوطی هستند، که از شمال به جنوب کشیده شده و موقعیت شرق به غرب یک نقطه را مشخص می‌کنند. بنابراین، عرض جغرافیایی فاصله زاویه‌ای شرق یا غرب از نصف النهار است. خطوط طول جغرافیایی از قطبی به قطب دیگر کشیده شده و از خط استوا در زوایای قائمه عبور می کنند. هر خط طول جغرافیایی نیز نیمی از یک دایره بزرگ است. 360 درجه طول جغرافیایی وجود دارد، مثبت180 درجه به سمت شرق و منفی180 درجه به سمت غرب است. خط طولی 0 درجه به عنوان نصف النهار مبدا شناخته می‌شود و جهان را به نیمکره شرقی و نیمکره غربی تقسیم می‌کند.
نصف النهار مبدا (Meridian)
نیم دایره‌ای است که از قطب شمال تا قطب جنوب کشیده شده است و درجه آن صفر است. در حالی که خطوط عرض جغرافیایی به عنوان موازی شناخته می‌شوند، خطوط طول جغرافیایی به عنوان نصف النهار شناخته می‌شوند.
کاربردهای نصف النهار مبدا
اصلی‌ترین کاربرد آن تقسیم زمین به دو نیک کره شرقی و غربی است و مبنای درجه بندی نصف النهارها از 0 تا 180 درجه شرقی و غربی می‌باشد چون محیط زمین 360 درجه است.
چگونه تشخیص دهیم که نصف النهار شرقی است یا غربی؟
فواصلی که در غرب نصف النهار اول هستند با علامت – در مقابل عدد منفی و مسافت‌هایی که در شرق نصف النهار مبدا قرار دارند اعداد مثبت هستند. برای مثال180- درجه منفی طول جغرافیایی غربی و 180 درجه مثبت طول جغرافیایی شرقی است.
فاصله بین خطوط طول جغرافیایی
با حرکت به سمت قطب‌ها، فاصله بین هر خط از طول جغرافیایی کمتر می‌شود تا زمانی که در قطب شمال و جنوب همگرا شوند. فاصله بین طول‌های جغرافیایی در خط استوا به اندازه عرض جغرافیایی است، تقریباً 69 مایل. در 45 درجه شمالی یا جنوبی، فاصله بین 49 مایل یا 79 کیلومتر است. فاصله بین طول‌های جغرافیایی در قطب‌ها به صفر می‌رسد زیرا خطوط نصف النهار در آن نقطه همگرا می‌شوند.
نکته
فاصله هر نصف النهار با نصف النهار دیگر، یک درجه است. اما می‌توان فاصله آن‌ها را در کره‌ها و نقشه‌های جغرافیایی بر اساس اعدادی غیر از 1 مانند، 2، 3، 5، 6، 9، 10، 12، 15، 18، 20، 30، 36، 45، 60، 90 درجه بندی کرد. اکثرا در کره‌ها و نقشه‌های جغرافیایی فاصله نصف النهار را 15 درجه در نظر می‌گیرند، به جهت اینکه کره‌ها و نقشه ها شلوغ نشوند و قابل استفاده باشند.
منابع:
