گره دریایی؛ تعریف گره و دلیل نام‌گذاری این یکای اندازه‌گیری سرعت
گره دریایی چیست؟
احتمالا شما هم در هنگام تماشای مستندها و فیلم‌های سینمایی که با کشتیرانی در ارتباط هستند، بارها با اصطلاح گره مواجه شده‌اید و از خود پرسیده‌اید که گره دریایی چیست؟ گره در واقع واحدی برای سنجش سرعت است که در کتاب‌های مختلف با نماد kt یا kn شناخته می‌شود. یکای گره به عنوان یکی از واحدهای سیستم استاندارد بین‌المللی واحدها شناخته نمی‌شود، اما این واحد در مباحث مربوط به دریانوردی و کشتیرانی بسیار پرکاربرد است. به عبارت دیگر، سرعت وسایل نقلیه نسبت سیالی که در آن قرار دارند را معمولا بر حسب واحد گره اندازه‌گیری می‌کنند. در این مطلب، قصد داریم تا شما را با دلیل نام‌گذاری، تاریخچه و تعریف دقیق گره آشنا کنیم.
خرید انواع ردیاب مناسب جهت یابی
علت نام‌گذاری گره دریایی چیست؟
علت نام‌گذاری واحد گره به روش اندازه‌گیری سرعت توسط ملوانان کشتی در گذشته باز می‌گردد. ملوانان کشتی‌ها در گذشته برای اندازه‌گیری سرعت تکه‌ای چوب را که به طنابی متصل بود را از قسمت عقب کشتی به داخل آب دریا می‌انداختند. تکه چوبی که به داخل آب دریا می‌افتاد تقریبا ثابت باقی می‌ماند و ملوانان می‌توانستند از تغییر مکان جزئی آن چشم‌پوشی کنند.
پس از قرار گرفتن چوب روی سطح دریا، کشتی به حرکت درمی‌آمد و طنابی که در دست ملوانان بود با سرعت معینی از دست آنان خارج می‌شد. سرعت عبور طناب از دست ملوانان با سرعت حرکت کشتی برابر بود. روی طنابی که به تکه چوب متصل بود، تعدادی گره در فواصل معین و مشخص وجود داشت که ملوانان می‌توانستند از طریق شمردن آن‌ها در هنگام حرکت کشتی، سرعت کشتی را به ناخداو سایر خدمه کشتی اعلام کنند. البته برای محاسبه دقیق سرعت فرد دیگری نیز با استفاده از یک ساعت شنی به محاسبه زمان می‌پرداخت.
به این صورت، ملوانان و خدمه کشتی می‌توانستند به کمک این تکنیک ساده و جالب سرعت حرکت کشتی را بر حسب گره محاسبه کرده و اعلام کنند. بسیاری از تاریخ‌نگاران علت نام‌گذاری گره دریایی را همین روش اندازه‌گیری سرعت و به خاطر گره‌های موجود روی طناب متصل به تکه چوب می‌دانند.
هر گره دریایی چقدر است؟
ارائه تعریفی که اکنون از گره دریایی در اختیار ما قرار دارد، به نیمه دوم قرن بیستم میلادی بازمی‌گردد. در این دوره بود که تعریف و مقدار دقیق گره به صورت تدریجی در میان کشورهای مختلف به رسمیت شناخته شد. اما سوالی که برای بسیاری از علاقه‌مندان به دریانوردی و کشتیرانی به وجود می‌آید، این است که هر گره به طور دقیق چقدر است؟
برای بررسی مقدار دقیق هر گره باید به دو بازه زمانی مختلف اشاره کنیم:
- مقدار گره پیش از قرن بیستم میلادی
- مقدار هر گره پس از نیمه دوم قرن بیستم میلادی
- مقدار هر گره پیش از قرن بیستم میلادی در کشورهای مختلف
پیش از نیمه دوم قرن بیستم میلادی، مقدار دقیق واحد گره در کشورهای مختلف با یکدیگر متفاوت بود و هر کشور برای محاسبه این مقدار از سیستم اندازه‌گیری مخصوص خود استفاده می‌کرد. در نتیجه واحد گره دریایی در گذشته معیار چندان دقیقی برای محاسبه و سنجش سرعت نبود. زیرا هر کشور برای محاسبه این واحد اندازه‌گیری سرعت معیار متفاوتی داشت.
در این دوره، بسیاری از افراد گره را به اشتباه برابر با یک مایل دریایی در نظر می‌گرفتند. اما همان‌طور که می‌دانید، مایل دریایی واحدی برای سنجش مسافت است. در نتیجه معادل گرفتن یک گره با یک مایل دریایی از پایه اشتباه به شمار می‌آید. اما از نیمه دوم قرن بیستم تا به امروز واحد گره به عنوان یک واحد جهانی برای سنجش سرعت وسایل نقلیه نسبت به سیالی که در آن حضور دارند، به طور گسترده در ناوبری و دریانوردی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تعیین مقداری ثابت برای هر گره پس از نیمه دوم قرن بیستم میلادی
همان‌طور که اشاره کردیم، گره واحدی برای اندازه‌گیری سرعت است که بیشتر در حوزه ناوبری و برای سنجش سرعت حرکت انواع کشتی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. مطابق سیستم استاندارد بین المللی واحدها، هر گره به طور دقیق برابر با 1852 متر بر ساعت است. در واقع زمانی که گفته می‌شود که سرعت یک کشتی برابر با یک گره دریایی است، یعنی کشتی مورد نظر می‌تواند در هر ساعت مسافتی معادل با 1852 متر را طی کند. به عبارت دیگر، یک گره بین‌المللی را معادل با سرعت یک مایل دریایی در ساعت در نظر می‌گیرند.
آیا دریانوردان ایرانی ابداع‌کننده واحد گره هستند؟
در برخی از منابع تاریخی، به این نکته اشاره شده است که نخستین ابداع‌کنندگان روش اندازه‌گیری سرعت حرکت کشتی به وسیله طناب دریانوردان ایران باستان بوده‌اند. البته روش محاسبه سرعت کشتی به وسیله طناب توسط دریانوردان ایرانی کمی متفاوت بوده است.
این دریانوردان ریسمانی از جنس الیاف شاهدانه را که گره‌هایی با فاصله 6 متر بر روی آن‌ها قرار داشت، به داخل آب دریا می‌انداختند. زمانی که کشتی در حالت سکون قرار داشت، گره‌های موجود بر روی ریسمان در زیر آب قرار می‌گرفت و قابل مشاهده نبود. اما زمانی که کشتی شروع به حرکت می‌کرد و سرعت آن افزایش می‌یافت، گره‌های موجود بر روی ریسمان از زیر آب به بیرون می‌آمدند و دریانوردان می‌توانستند با شمارش گره‌ها سرعت حرکت کشتی را بسنجند. البته مورخانی مانند ساموئل الیوت موریسون ابداع واحد گره دریایی را به دوران پس از کریستف کلمب نسبت می‌دهند و این ادعا را رد می‌کنند.
گره واحدی کاربردی برای سنجش سرعت در دریانوردی است
گره دریایی یکی از کاربردی‌ترین واحدهای موجود برای سنجش سرعت حرکت در دریانوردی و کشتیرانی به شمار می‌آید. هر گره را معادل 1852 متر بر ساعت در نظر می‌گیرند. برخی از مورخان ابداع این واحد اندازه‌گیری سرعت را به ایران باستان و برخی دیگر ابداع آن را به پس از دوران زندگی کاشف بزرک، کریستف کلمب نسبت می‌دهند. این واحد سنجش سرعت تا پیش از نیمه دوم قرن بیستم مقدار یکسانی نداشت و هر کشور با توجه به سیستم اندازه‌گیری خود مقدار هر گره را تعیین می‌کرد.
سوالات متداول
آیا هر گره برابر با یک مایل دریایی است؟
یکی از اشتباهات رایجی که در گذشته وجود داشت، برابر دانستن هر گره دریایی با یک مایل دریایی بود. در واقع هر گره برابر با یک مایل دریایی برساعت است.
مقدار دقیق هر گره در چه دورانی به صورت جهانی ثبت شد؟
مقدار دقیق هر گره در نیمه دوم قرن بیستم، در سطح جهان برابر با 1852 متر برساعت در نظر گرفته شد.
دلیل نام‌گذاری واحد گره چیست؟
در گذشته ملوانان برای سنجش سرعت کشتی از طناب‌هایی استفاده می‌کردند که روی آن‌ها گره‌هایی وجود داشت. نام واحد گره از همین طناب گرفته شده است.
منابع
- https://en.wikipedia.org/wiki/Knot_(unit)
- https://oceanservice.noaa.gov/education/tutorial_currents/06measure2.html
- https://researchhubs.com/post/engineering/fundamentals/knot.html
